طراحی مداخله آموزشی خانواده محور به منظور افزایش فعالیت فیزیکی دانش آموزان

فعالیت بدنی، فواید متعددی برای سلامت فرد و جامعه به همراه دارد، تا آن جا که بسیاری از دانشمندان اصرار دارند که فعالیت بدنی را به عنوان دروازه ی رفتارهای سالم و بهداشتی معرفی نمایند. با این حال، آمارها نشان می دهند که درصد بالایی از افراد جوامع مختلف هرگز به مقدار توصیه ی شده فعالیت بدنی دست پیدا نمی کنند و این مسئله دلیلی بر رشد فزاینده ی بیماریهای مزمن در این کشورها است، که البته سهم کشورهای درحال توسعه در این میان بیشتر است. جمعیت بالای دانش آموزان کشور، فرصتی را فراهم نموده است تا مداخلات سلامت محور در آنان صورت گیرد. با توجه به نقشی که خانواده در ساخت الگوی رفتاری کودکان دارد، طراحی مداخله آموزشی خانواده محور به منظور افزایش فعالیت بدنی دانش آموزان مورد پژوهش قرار گرفته است. پژوهش حاضر یک مطالعه ی ترکیبی (کمی+کیفی) است. در بخش مطالعه ی کمی بر اساس کفایت نمونه در تحلیل رگرسیونی، تعداد 300 دانش آموز پایه 5 و 6 ابتدایی به همراه مادرانشان با استفاده از روش نمونه گیری چندمرحله ای تصادفی از میان مدارس ابندایی نواحی مختلف آموزش و پرورش شهر قزوین انتخاب شدند و با استفاده از ابزارهای استاندارد، به بررسی و شناسایی تعیین کننده های مادری فعالیت بدنی در فرزندان پرداخته شد. متوسط فعالیت بدنی و نیز سازه های تعیین کننده فعالیت بدنی آنان مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله پژوهش کیفی، با استفاده از روش شناسی نظریه ی زمینه ای به تعیین عوامل موثر بر تعیین کنندهای مادری فعالیت بدنی کودکان پرداخته شد و در نهایت بر اساس درونمایه های مستخرج از تحلیل کیفی مصاحبه ها، مداخله ی آموزشی خانواده محور طراحی و ارائه گردید. در بخش مطالعه ی کمی مشخص شد که علاوه بر تفاوت معنی دار در میانگین فعالیت بدنی دانش آموزان بر حسب جنسیت و صدک وزنی، بین فعالیت بدنی مادران و فعالیت بدنی فرزندان رابطه معنی داری وجود دارد. معادلات رگرسیونی نشان داد که تنها عامل تعیین کننده ی مادری برای فعالیت بدنی فرزندان، خودکارآمدی درک شده مادران بوده است. در بخش مطالعه ی کیفی، پس از انجام مصاحبه های نیمه ساختاریافته و تحلیل محتوای 20 مصاحبه انجام شده، 4 درونمایه ی اصلی؛ نقش والدین، عوامل محیطی، فعالیتهای رقابت کننده با فعالیت بدنی و نیز تجارب قبلی در خصوص فعالیت بدنی استخراج شد و سپس با توجه به تبیین روابط آن ها مداخله آموزشی خانواده محور طراحی گردید. با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش، خودکارآمدی والدین نقش مهمی در توسعه رفتار فعالیت بدنی فرزندان دارد. بنابراین در برنامه های آموزشی خانواده محور به منظور افزایش فعالیت بدنی دانش آموزان تاکید و تمرکز بر این سازه بسیار مهم و اساسی است.